Chmielnik

Miasteczko powstało na skrzyżowaniu starych szlaków handlowych prowadzących z Krakowa przez Skalbmierz do Kielc i Piotrkowa Trybunalskiego oraz ze Stopnicy do Chęcin i Małogoszcza. Miejscowość notowana w dokumentach już od XIII wieku. Tutaj w 1241 roku odbyła się słynna bitwa rycerstwa krakowskiego i sandomierskiego z Mongołami, którą upamiętnia pomnik znajdujący się przy drodze do Staszowa.W XV i XVI wieku wieś i miejscowe dobra należały do Oleśnickich herbu Dębno, za których staraniem król Zygmunt August nadal osadzie prawa miejskie w 1551 roku. Zbudowano tu zbór kalwiński który w latach 1644-66 był miejscem zjazdów różnowierczych.

W końcu XVIII wieku nastąpiło ożywienie gospodarcze. Wówczas to zarejestrowano w miejscowych cechach ponad 100 rzemieślników, istniało sześć garbarń, cztery wytwornie sukna, mydlarnia a nawet „fabryka machin”, mająca piec do wytopu, tokarnię i oddział wyrobu narzędzi rolniczych. Na przełomie XVIII i XIX wieku właścicielem Chmielnika był gen. Dezydery Chłapowski, którego żona Grudzinska była rodzona siostrą żony wielkiego księcia Konstantego. Chłapowski nienawidził caratu, dlatego miejscowe dobra sprzedał gen. Kazimierzowi Tańskiemu zaś sam wyjechał za granice.

W sierpniu 1876 roku wybuchł w mieście wielki pożar który zahamował rozwój miasta na wiele lat. Środkiem miasta jest czworoboczny Rynek obecnie skwer. Wokół Rynku liczne zabytkowe domy pochodzące z początku XIX wieku. W centrum miasta stoi zniszczona synagoga z XVII wieku. Kościół parafialny p.w. N.M.P. został zbudowany w latach 1730-83 z fundacji Jerzego Ożarowskiego oboźnego koronnego, oraz Andrzeja Moszczyńskiego wojewody inowrocławskiego. Jest to budowla jednonawowa na planie prostokąta, późnobarokowa. Przy drodze do Jędrzejowa stoi kościół Św. Trójcy zbudowany w XVI wieku.

Przy ładnej pogodzie ze wzniesień wokół miasta piękna panorama na Góry Świętokrzyskie.

Tekst: Jerzy Kapuściński