Co Polacy zrobili dla dobra Anglików?

W książce pt. „Oni zrobili to lepiej” jej autor, prof. Andrzej Tyszka pisze we wstępie, że interesuje go to, "co zrobili Polacy dla dobra Wielkiej Brytanii – lepiej niż sami Brytyjczycy". I dodaje przy tym, wprost: "Brytyjczyków, którzy by tak ofiarnie i lojalnie zasłużyli się dla Polski i Polaków, jak wielu z nich wobec Wielkiej Brytanii – mogę z trudem zliczyć na palcach jednej dłoni".Autor broni przed zapomnieniem, pomniejszeniem lub nawet pominięciem dokonań kilkunastu wybranych przez siebie Polaków działających w Wielkiej Brytanii na przestrzeni kilku ostatnich wieków. Podkreśla on w swych rozważaniach wymiar uniwersalny, europejski i międzynarodowy działalności swoich bohaterów. Najwięcej wybitnych Polaków związanych z Wielką Brytanią żyło w XIX i XX w.

Czytelnik znajdzie tu wzmianki o takich osobistościach, jak, m.in.: Sir Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) – odkrywca krain nieznanych, m. in. gór w Australii, Joseph Conrad (1857-1924) -, znany dziś jako jeden z najwybitniejszych pisarzy języka angielskiego, autor powieści Lord Jim i wielu innych wybitnych dzieł literackich i Bronisław Malinowski (1884-1942) – twórca oryginalnej szkoły badawczej (funkcjonalizm), autor m.in. Życia seksualnego dzikich.

Kolejni wyróżnieni wielcy Polacy to: Marian Rejewski, Jerzy Różycki, Henryk Zygalski – ci, którzy złamali niemiecki wojskowy system szyfrujący "Enigma", co przyczyniło si do zwycięstwa aliantów nad III Rzeszą. Autor przypomina słynnych lotników polskich z dywizjonu 303 – bohaterów słynnej "bitwy o Anglię" czasu II wojny światowej, którzy zostali zapominani potem w Anglii z "małodusznej, czarnej niewdzięczności". Wśród kolejnych wybitnych postaci jest też Stanisław Sosabowski (1872-1967) – generał, dowódca Polskiej Brygady Spadochronowej wsławionej m. in. w krwawej i tragicznej (z powodu błędów dowództwa brytyjskiego) bitwie pod Arnhem (patrz film „O jeden most za daleko”).

Prof. Tyszka nie zapomniał także o polskich artystach: Feliksie Topolskim – wybitnym artystą, malarzem i rysownikiem, przyjacielu i ilustratorze dzieł Bernarda Showa, Sir Andrzeju Panufniku powojennym – wybitnym artystą muzykiem, kompozytorze klasy światowej.

Prof. Andrzej Tyszka z Uniwersytetu Warszawskiego jest socjologiem, publicystą, felietonistą i regionalistą. Jest autorem książek m.in.: „Uczestnictwo w kulturze” (1971), „Interesy i ideały kultury” (1987), „Kultura jest kultem wartości” (19990. Ściśle współpracuje ze Świętokrzyskim Towarzystwem Regionalnym, mającym siedzibę w Zagnańsku.
———————————————
Andrzej Tyszka (z udziałem Adama Milczyńskiego Kaasa) Oni zrobili to lepiej, Biblioteka Świętokrzyska, Zagnańsk 2011, s. 120.

Andrzej Piskulak