Niedziela Palmowa w Skansenie

Muzeum Wsi Kieleckiej zaprasza 9 kwietnia na imprezę folklorystyczną ”Niedziela Palmowa w skansenie”. Impreza rozpocznie się uroczystą mszą w zabytkowym kościele z Rogowa, w czasie której można będzie poświęcić palmy wielkanocne. W czasie procesji wokół kościoła z Rogowa, dzieci z zaproszonych szkół zaprezentują wykonane przez siebie palemki wielkanocne.Na bocznym ołtarzu zaaranżujemy wystawę palm wielkanocnych, pisanek, baranków, rzeźb przedstawiających Chrystusa Zmartwychwstałego, ze zbiorów muzeum oraz prezentację pisanek i palm przygotowanych przez dzieci. Po mszy zapraszamy uczestników imprezy do zwiedzania zabytków oraz gier i zabaw ruchowych (np. turlanie i zbijanie jajek o siebie) oraz konkursów wiedzy o zwyczajach wielkanocnych przy ognisku.

Zwyczaj święcenia palm w kościołach w niedzielę poprzedzającą Wielkanoc zwaną Niedzielą Palmową, Kwietną lub Wierzbną w Polsce praktykowany jest cod XVI wieku, na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy.

Ludowe palmy to zwykle niewielkie wiązanki z kwitnących gałązek wierzbowych z baziami przybrane puszystymi kitami trzciny wodnej oraz gałązkami zimozielonych roślinek: barwinku, borowiny, cisu, bukszpanu, suchymi barwionymi trawami, kwiatami oraz ozdobami z kolorowej bibuły. Tylko w Karpatach Zachodnich, w okolicach Sącza, Myślenic i na Kurpiach wykonuje się kilkumetrowe palmy, które po poświęceniu obnosi się w procesji. Do dzisiaj jest to piękne i barwne widowisko.

W Polsce popularne są również tzw. „palmy wileńskie”, mające kształt barwnych słupków, układanych w misterne wzory z barwionych suchych traw, mchów, kwiatów, porostów. Ten typ palmy został przeniesiony do Polski z okolic Wilna przez repatriantki.

Najstarsze przekazy źródłowe donoszą o przypisywaniu palmom magicznej mocy. Tę niezwykłą moc zapewniały im gałązki wierzbowe. Wierzba znaczy „miłująca życie”, pierwsza zieleni się na wiosnę i rośnie nawet z wetkniętej w ziemię gałązki. Święcenie wzmacniało tylko jej magiczną moc zapewniania zdrowia, dostatku, a przede wszystkim ochrony „przed złem”. Do powszechnych zwyczajów należało uderzanie dzieci i dorosłych palmą – gałązką wierzbową z wypowiadaniem magicznej formuły: Nie ja biję, wierzba bije, za tydzień Wielki dzień, bądź zdrowy jak lód, wesoły jak wiosna, bogaty jak ziemia. Miało to na celu przekazywanie życiodajnej mocy wierzby ludziom. W celach zdrowotnych połykano też bazie z palmy, święcono nią dom i obejście. Uderzano nią bydło, żeby było zdrowe, kiedy pierwszy raz na wiosnę wypędzano je na pastwisko, gładzono krowę, kreślono nią nad głowami zwierząt znaki krzyża. Kawałki palm wkładano do gniazd kaczek i gęsi, pod daszki uli, żeby odpędzić „zło”.

Gałązki z palm zatykano też w polu, podkładano na wiosnę pod lemiesz pługa, dodawano do ziarna siewnego, aby zapewnić urodzaj. Palmę wielkanocną przechowywano z szacunkiem za obrazem świętym, aby strzegła dom od wszelkiego złego. Starta na proch służyła do okadzania w czasie zarazy i choroby, ludzi i zwierząt. Popiołem ze spalonej palmy w Środę Popielcową ksiądz posypywał wiernym głowy.