Koszyk Kulturalny Kielczanina

Jakie są potrzeby kulturalne Kielczanina, na co chętnie wydaje pieniądze a co omija szerokim łukiem, czy jest kinomanem, melomanem, a może molem książkowym. Na te i kilka innych pytań znajdziecie Państwo odpowiedź w poniższym referacie, który nasz portal przygotował i wygłosił podczas „I Świętokrzyskiego Forum Kultury”, które odbyło się wczoraj 18 kwietnia w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach.Jednocześnie dziękujemy wszystkim internautom, którzy poświęcili nam chwilę czasu i wypełnili zamieszczoną w naszym portalu ankietę, która była dla nas ważnym źródłem informacji pomocnej przy pisaniu poniższego referatu
Redakcja WICI

Koszyk kulturalny Kielczanina. „Młoda Kultura” – instytucja a sieć.

Kielce są miastem wojewódzkim, które zamieszkuje obecnie przeszło 200 tys. mieszkańców. Działają w nim liczne instytucje kultury oraz stowarzyszenia i organizacje, które tworzą tzw. życie kulturalne naszego miasta.

Pojecie kultury jest pojęciem bardzo obszernym, posiadającym liczne definicje. Wszystkie one podkreślają, że jest to złożona całość obejmująca wiedzę, prawo, wierzenia, obyczaje, wytwory rzemiosła i sztuki, również samą działalność człowieka, a wszystkie te składowe są akceptowane przez określoną zbiorowość. Pojęcie to mieści oprócz definicji kultury również jego nadawców – wspomniane instytucje, organizacje, pojedynczych twórców ale i odbiorców. Udział człowieka w kulturze przypisuje się przede wszystkim potrzebie poznania i ekspresji a także potrzebie rozrywki. Udział w tej sferze życia jest oczywiście uzależniony od takich czynników jak wiek, sytuacja społeczno-zawodowa, własne zainteresowania, gusty, sytuacja materialna jak również od oferty, która jest proponowana przez nadawców.

Należy zatem zadać pytanie, w jaki sposób Kielczanie korzystają z życia kulturalnego oferowanego w naszym mieście lub inaczej, jak kształtuje się ich „koszyk kulturalny?”. Aby bliżej przyjrzeć się temu zjawisku dokonano podziału Kielczan na następujące grupy wiekowe: dzieci, młodzież, dorośli i seniorzy.

Najmłodsi mieszkańcy Kielc czyli dzieci przedszkolne i szkolne uczestniczą w kulturze przede wszystkim przez:

– czytelnictwo; we wczesnym dzieciństwie rodzice i inni dorośli czytają milusińskim książki zarówno te kupione w księgarni jak i te wypożyczone w bibliotece, czytelnictwo w tej grupie wiekowej jest w ostatnich latach wspierane przez akcję „Cała Polska czyta dzieciom”, akcja ta zdaniem bibliotekarzy przynosi wymierne efekty, mimo, że dane statystyczne mówią o spadku czytelnictwa, spadek ten jest jednak prawdopodobnie efektem nie uwzględnienia w statystykach faktu, iż mamy w tej grupie wiekowej niż demograficzny,

– kino; miejsce atrakcyjne dla najmłodszych, niestety jest to rozrywka, która staje się dla coraz liczniejszej rzeszy Kielczan zbyt droga i jest najczęściej zastępowana jest przez „kino domowe” czyli oglądanie telewizji po parę godzin dziennie, często bez kontroli rodziców,
– teatrzyk dziecięcy; podobnie jak kino jest kosztowną i coraz mniej atrakcyjną dla milusińskich formą spędzania czasu,

– zajęcia pozalekcyjne czyli wszelkie koła zainteresowań, zespoły taneczne, muzyczne itp.; wolnorynkowa gospodarka zmusiła instytucje i placówki kultury do pobierania coraz wyższej odpłatności za te zajęcia, czego efektem jest duży spadek liczby dzieci, które na nie uczęszczały,

– udział dzieci w imprezach plenerowych organizowanych przez miasto, jak również szkoły i ośrodki kultury; jest to udział liczny i czynny, gdyż odpowiada to aktywnej formie wypoczynku jakiej potrzebują w tym wieku dzieci, są one również ogólnodostępne i w przeważającej części udział w nich jest bezpłatny.

Druga grupą wiekową jest młodzież – uczniowie szkół średnich, studenci i młodzi ludzie, którzy dopiero podjęli pracę zawodową. Z racji swojego etapu rozwoju jest to grupa, która najaktywniej uczestniczy we wszystkich przejawach życia zarówno społecznego jak i kulturowego. Spowodowane jest to potrzebą poznania życia już w sposób samodzielny, potrzebą aktywności i zaistnienia w świecie dorosłych oraz wcielania się w nowe role społeczne.

Chcąc poznać dokładniej potrzeby kulturalne tej grupy wiekowej Świętokrzyski Portal Kulturalny WICI przeprowadził ankietę pn. „Koszyk kulturalny Kielczanina”.

W okresie od 26 marca do 3 kwietnia br. (9 dni) na stronie internetowej www.wici.info umieszczono ankietę, w której zapytano m.in.: czy i jak często chodzą do kina, do teatru, na koncerty, na wystawy do galerii i do muzeum, czy kupują książki oraz płyty z muzyką i filmami oraz ile pieniędzy przeznaczają na wydatki związane z kulturą. Mogli oni również napisać czego brakuje im w ofercie kulturalnej Kielc.

Ankiety te wypełniło 188 osób, z czego 56% były to kobiety a pozostałe 44% stanowili mężczyźni. Respondenci zapytani jak często chodzą do kina zadeklarowali: 47% chodzi co najmniej raz w m-cu lub częściej zaś 45% sporadycznie lub w ogóle i są to grupy wielkościowo podobne. Teatr okazał się dla młodzieży formą nieatrakcyjną, gdyż 86% respondentów odwiedza teatr sporadycznie lub w ogóle. Nie wiele lepiej przedstawia się atrakcyjność galerii sztuki, wystaw i muzeów. Tylko 14% bywa tam raz w miesiącu lub częściej a aż 77% zagląda tam sporadycznie. Pozostali nie chodzą do galerii w ogóle.

W zdecydowanie lepszym świetle młodzi stawiają koncerty muzyczne. Wśród badanych 83% uczestniczy w nich regularnie czyli co najmniej raz w m-cu bądź częściej a 12% nie chodzi na nie wogóle. To właśnie większej ilości koncertów oraz klubów z różnorodną propozycją muzyczną oczekuje w ofercie kulturalnej Kielc badana młodzież – tak wypowiedziało się 15% ankietowanych.

Powyższe dane powinny stać się źródłem refleksji dla kierujących instytucjami, które nie są w zasięgu zainteresowania młodego pokolenia. Zapewne jednym z czynników wpływającym na taki stan rzeczy są ceny biletów, o czym wspominają ankietowani: „budżet studenta na to nie pozwala”. Ale czy tylko?

Spośród ankietowanych tylko 30% kupuje książki inne niż podręczniki. Spowodowane jest to zapewne nie tylko wysokimi cenami książek ale również tym, że młodzież znajduje wszelkie potrzebne im informacje w internecie. Również płyty z muzyką i filmami są kupowane systematycznie tylko przez 27% respondentów, co również spowodowane jest wysokimi cenami, które sprzyjają piractwu.

Młodzież zapytana ile pieniędzy przeznacza miesięcznie na wydatki związane z kulturą zadeklarowała w większości niskie kwoty. Do 50 zł wydatkuje 37% badanych a kwotę do 100 zł zdeklarowało 28%. Wśród pozostałych osób jest 23% tych, którzy dysponują miesięcznie kwotą do 200 zł a tylko 9% może wydatkować więcej pieniędzy. Wskazania ankietowanych zdecydowanie podkreślają brak dostatecznych środków finansowych, które chcieliby przeznaczać na kulturę. Większość chciałaby mieć na te cele powyżej 200 zł. Takich wskazań udzieliło 74% badanych.

Na udział kieleckiej młodzieży w kulturze miasta wpływa w dużym stopniu jakość i ilość oferty, która jest im proponowana. Pytani czego w niej brakuje piszą: więcej koncertów, klubów muzycznych z różną muzyką, klubów młodzieżowych ukierunkowanych na konkretne zainteresowania, kina z ambitnym repertuarem, imprez plenerowych o różnorodnej ofercie, zagospodarowanych miejsc do rekreacji, galerii, gdzie mogliby się prezentować młodzi, niekoniecznie uznani twórcy a także miejsc do prób zespołów i możliwości publicznych prezentacji twórców Młodej i Alternatywnej Kultury. Ankietowani piszą też o darmowych imprezach bądź tych za przysłowiową złotówkę w ciekawych miejscach miasta np. Kadzielnia, zalew kielecki czy kompleks leśny na Stadionie. Twierdzą, że bilet na spektakl lub koncert w cenie 40-50 zł jest poza ich zasięgiem finansowym.

Zapytani na jaki rodzaj rozrywki kulturalnej najchętniej poświęcają wolny wieczór, 46% wskazywało na imprezę klubową, spotkanie w pubie, kawiarni bądź w dyskotece, gdzie gra muzyka, którą lubią, a tzw. „wjazd” jest darmowy lub symboliczny. Wskazane braki w kulturalnej ofercie Kielc są zapewne powodem, że aż 33% badanych wyjeżdża na imprezy poza Kielce, nawet za granicę.

Kolejnymi odbiorcami kultury jest tzw. pokolenie średnie, które wycofuje się z tak aktywnego życia jakie im towarzyszyło w okresie młodości. Owszem bywają na koncertach, przedstawieniach ale najczęściej tych wykupionych przez zakłady pracy. Chodzą ze swoimi dziećmi do kina, do teatrzyku lub na festyny ale uczestniczą w nich bardziej w roli opiekuna niż odbiorcy.

Sporadyczny udział w imprezach kulturalnych tłumaczą brakiem czasu i pieniędzy, które przeznaczają na edukację i wychowanie dzieci. Narzekają też na brak miejsc z ofertą skierowaną dla ich pokolenia, np. klubów tanecznych a nie dyskotek z muzyką disco czy techno. Często też twierdzą, że są na bieżąco z kulturą bo oglądają telewizję. I tu nasuwa się pytanie, czy siedząc w z paczką chipsów przed telewizorem można w sposób czynny uczestniczyć w spektaklu teatralnym, koncercie czy wernisażu?

Grupą pokoleniową, która w niewielkim stopniu korzysta z kultury są emeryci i renciści. Spotykając ludzi w kinie, teatrze, w galerii wciąż widzimy te same twarze naszych seniorów. Pozostali zazwyczaj siedzą w domu bo, jak wiemy, przeciętny portfel emeryta nie pozwala większości z nich na rozrywki kulturalne. Oczywiście są tacy, którzy mimo trudnej sytuacji materialnej nie chcą zupełnie zrezygnować z udziału w kulturze. Szukają imprez bezpłatnych organizowanych min. przez Uniwersytet III Wieku działający przy Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach a także przez kluby kultury. Te ostatnie starają się jednak mieć w swojej ofercie programowej propozycje dla seniorów takie jak: spotkania poetyckie, koncerty kameralne, wystawy malarstwa, wieczorki taneczne, spotkania z ciekawymi ludźmi itp. Działalność tego typu jest wspierana przez Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych czy Stowarzyszenie Artystów Świętokrzyskich, które zrzeszają seniorów chcących realizować swoje pasje a ich działania określa się mianem twórczości nieprofesjonalnej.

Analizując udział Kielczan w życiu kulturalnym miasta kilkakrotnie zwrócono uwagę na możliwości finansowe jej odbiorców ale z pewnością nie jest to jedyny czynnik wpływający na aktywność w tej sferze życia. Z praktyki życia codziennego odnosi się wrażenie, że Kielczanie niejako nie chcą czynnie korzystać z tej sfery życia. Należy bowiem podkreślić, że kultura jest nabywana przez człowieka w procesie wychowania i socjalizacji. Jest też zjawiskiem społecznym, które musi być analizowane w kontekście danej społeczności. Pamiętajmy, że duża część Kielczan przybyła do miasta za pracą z okolicznych miejscowości w latach 60 i 70-tych ub. stulecia. Ich pochodzenie pozwala przypuszczać, że nie byli oni przygotowani do odbioru i uczestnictwa w kulturze miejskiej a swój styl życia po części przekazali dzieciom. Towarzyszą temu również w obecnych czasach poważne zaniedbania w edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży. To właśnie ta edukacja powinna stać się, zarówno dla szkół jak i samych instytucji kultury, przedmiotem analizy i aktywnych zmian.

Codzienne obserwacje działań kulturalnych w Kielcach dają jeszcze jedno ważne spostrzeżenie. Animatorzy kultury wiedzą, że w ostatnim okresie wzrosła oferta kulturalna Kielc ale odnoszą wrażenie, że mieszkańcy jej nie zauważają. Stąd ważne pytanie: czy jest dostateczna informacja o tym co, gdzie, kiedy i za ile?

Otóż właśnie z takiej potrzeby przedstawiania pełnej i kompleksowej informacji o imprezach i działaniach kulturotwórczych w Kielcach powstał 3 lata temu Świętokrzyski Portal Kulturalny WICI. W Internecie pojawił się w sierpniu 2002 roku i początkowo zawierał informacje kulturalne tylko z Kielc lecz z czasem zaczął obejmować swoim zasięgiem Województwo Świętokrzyskie. Obecnie z serwisu tego korzysta ponad 30 tyś. internałtów miesięcznie a na stronie www.wici.info znajduje się coraz więcej informacji związanych z kulturą i sztuką naszego regionu.

Jest tam przede wszystkim kalendarz czyli wykaz wszelkiego rodzaju wydarzeń organizowanych na terenie Kielc i województwa podzielony na kilkanaście kategorii, co ułatwia zainteresowanym przeszukiwanie jego zawartości wg własnych potrzeb i zainteresowań. Ponadto znaleźć tam można wykaz instytucji, urzędów, szpitali, hoteli, repertuar kin, teatrów, galerii, rozkłady jazdy MPK, PKP, PKS oraz informacje związane z turystyką i atrakcjami naszego miasta i regionu. Na stronie WICI znajdują się również galerie autorskie prezentujące prace naszych rodzimych artystów, malarzy, rzeźbiarzy i fotografików, którzy współpracują z Wici.

W świecie realnym WICI to przede wszystkim pocztówki, udostępnione w specjalnych ekspozytorach w ponad 50 miejscach na terenie Kielc. Można je znaleźć w instytucjach kultury, galeriach, kinach, teatrze, a także w kilkunastu kawiarniach i lokalach, które reprezentują tzw. aspiracje artystyczne. Właśnie przez bezpłatne pocztówki chcemy dotrzeć i zainteresować kielczan kulturą i sztuką naszego regionu. Promujemy na nich pracę różnych artystów, informujemy o imprezach, wydarzeniach i zjawiskach wartych pokazania. Pocztówki te zamieszczane są również na stronie internetowej, gdzie można je nie tylko obejrzeć ale i wysłać pocztą mailową do dowolnego adresata na całym świecie.

W portalu Wici każda osoba lub instytucja może bezpłatnie zamieścić informację o imprezach, spotkaniach, wydarzeniach i innych istotnych sprawach związanych z życiem kulturalno-społecznym Kielc i województwa. Zamieszczenie takich informacji jest bezpłatne i nieskomplikowane. Niestety, nadal wiele ośrodków kultury nie korzysta z tej formy promocji.

Wici współpracują z większością kieleckich instytucji kultury, stowarzyszeniami, prasą lokalną jak również czynnie włączają się w patronat medialny nad wieloma wydarzeniami kulturalnymi. Są też organizatorem Pikniku Artystycznego pn. „Urodziny Wici” oraz festiwalu muzyki elektronicznej „Firmament Festiwal”. W najbliższych planach portalu jest wydawanie Informatora Kulturalnego.

Zasadniczą ideą WICI jest promowanie Kielc wraz z jego coraz barwniejszym i ciekawszym życiem kulturalnym a także tworzenie mody na czynny udział Kielczan w tej kulturze. WICI są również otwarte na wszelkie przejawy twórczości, które nie mieszczą się w ramach tradycyjnych instytucji kultury. Jest to przede wszystkim kontakt z uzdolnioną młodzieżą, która tworzy ale nie znajduje miejsca w dotychczasowym schemacie tychże placówek. Działania WICI możliwe są dzięki upowszechnieniu internetu, który staje coraz bardziej dostępny już nie tylko w dużych miastach ale i w niewielkich miejscowościach. Przypomnijmy, że w 2003 roku tylko 29% Polaków powyżej 15 roku życia miało dostęp do sieci a już rok później z internetu korzystało 37% rodaków.

Rozwój technik sieciowych dał ludziom instrument – „okno na świat” – z którego najchętniej korzysta młodzież otwarta na wszelkie nowinki techniczne. Sieć internetowa spełnia obecnie wiele istotnych funkcji. To właśnie w internecie ludzie szukają jak również dzielą się informacjami, zarówno tymi potrzebnymi w procesie edukacji, jak i tymi, które wiążą się z ich zainteresowaniami. Funkcjonują zatem w sieci miejsca wymiany informacji i opinii zwane grupami dyskusyjnymi, fora i czaty.

Dzięki tej ciągle rozwijającej się technologii mogą się „spotkać” i rozmawiać ze sobą wielbiciele np. poezji, kuchni wschodu, muzyki alternatywnej oraz każdej innej, nawet najbardziej dziwacznej dziedziny życia. W sieci tworzą się tysiące grup, dla których odległość i granice przestały być barierą. Mogą tam rozmawiać o sprawach ich interesujących swobodnie i bez ograniczeń, bo przecież w sieci nie ma cenzury. Ten rodzaj komunikacji jest dla zapracowanych i zagonionych współcześnie ludzi często jedynym sposobem na samotność.

Sieć staje się miejscem, gdzie bez ograniczeń można prezentować swoją twórczość lub obejrzeć prace innych. Obecnie zauważa się bowiem wśród młodzieży potrzebę wypowiedzi twórczej. Nieomal każdy licealista lub student coś tworzy. Jedni rysują modne i powracające do łask komiksy, inni malują graffiti, piszą wiersze lub opowiadania. Młodzi chętnie sięgają po pędzel lub aparat fotograficzny, by w ten sposób utrwalić swoje widzenie otaczającego ich świata. Niezliczone rzesze młodych tworzy muzykę, co jest możliwe dzięki wspomnianemu rozwojowi technologii. Dzięki ogólnej dostępności programów komputerowych powstaje olbrzymia ilość prac, które są najczęściej objawem młodzieńczego buntu, który w ten sposób mogą wypowiedzieć.

Obecna Młoda Kultura, bo tak należy nazwać to masowe zjawisko tworzenia, coraz częściej przenosi się właśnie do sieci. A dzieje się to dlatego, że młodzi twórcy chcą pokazać publicznie swoje dzieła ale często nie znajdują dla nich miejsca w tradycyjnych instytucjach kultury. W tym miejscu należy przypomnieć, że owe instytucje oprócz pozytywnych cech swego działania obarczone są również negatywnymi aspektami. Są nimi na pewno ociężałość działania i biurokratyzacja. Często też pracujący tam ludzie nie nadążają za zmianami, jakie zachodzą we współczesnym świecie. Zatem ta młoda kultura tworzy w sieci swoistą własną instytucję.

Powstają galerie, w których młodzież prezentuje swoje obrazy, rzeźby, fotografie i inne wytwory sztuki bo galerie tradycyjne nie chcą pokazywać tej często innowacyjnej i innej w treści twórczości. W sieci każdy może „wydać” swoją poezje lub prozę, której nie chce wydać oficyna wydawnicza. Każdy może stać się producentem muzycznym, wydawać płyty i zaprezentować je na „scenie internetowej”. Młodzież bardzo chętnie ogląda wszystko to, co tworzą inni a dostępność i ilość zawartych w sieci informacji pozwala im bez ograniczeń uczestniczyć w poznawaniu kultury innych narodów.

Internet stał się zatem miejscem informacji, kontaktów międzyludzkich i instytucją kultury, która jest ogólnie dostępna, nieograniczona i relatywnie tania. Budzi to wiele kontrowersji i spotyka się z ostrą krytyką. Takie przejawy aktywności młodego pokolenia są bardzo często nieakceptowane i nie uznawane przez świat dorosłych, którzy niejednokrotnie nie zastanawiają się nad tym zjawiskiem. Ale czy wolno je negować?

Proces kultury sieciowej już się rozpoczął i z całą pewnością jest zjawiskiem nieodwracalny. Pytanie tylko, czy tradycyjne instytucje kulturotwórcze zechcą uznać i wykorzystać internet w edukacji kulturalnej oraz prezentacji twórczej oraz czy nawiążą współpracę z Młodą Kulturą w sieci?

Redakcja Świętokrzyskiego Portalu Kulturalnego WICI