”Katyń” premiera w kinie Moskwa
21 września w kinie Moskwa odbędzie się premiera najnowszego filmu Andrzeja Wajdy – „Katyń”. „Katyń” to pierwszy polski film fabularny poświęcony zbrodni katyńskiej i kłamstwu katyńskiemu. Premiera filmu połączona jest z prezentacją wystawy „Prawdy nie można rozstrzelać. Katyń – Lekcja historii”. Wystawę będzie można oglądać do 20 października 2007 r.Na ekspozycję składa się 320 biogramów i zdjęcia ofiar mordu NKWD – oficerów Wojska Polskiego i funkcjonariuszy Policji Państwowej pochodzących z Kielc i powiatu kieleckiego. Wystawa przedstawia również szczegółowe kalendarium i dokumentację zbrodni, zdjęcia z miejsca zagłady jak i kłamstwa katyńskie, które przez szereg lat funkcjonowały w oficjalnej historii Polski. Wstęp na wystawę bezpłatny.
* * *
– Kino jest najlepszym medium do opowiedzenia o katyńskiej tragedii, o której młodzi Polacy wiedzą zbyt mało – powiedział Andrzej Wajda na środowej konferencji prasowej w Warszawie.
– To mój najbardziej osobisty film – dodał reżyser. Zadedykował go swoim rodzicom. Ojciec reżysera, Jakub Wajda, oficer Wojska Polskiego, zginął w Katyniu w wieku 43 lat, a matka długo oczekiwała wiadomości o nim, z nadzieją że jej mąż żyje.
Dramat obejrzało w środę pół tysiąca widzów – wśród nich dziennikarze mediów rosyjskich, niemieckich, francuskich i amerykańskich, oraz przedstawiciele rosyjskiej organizacji pozarządowej dokumentującej zbrodnie komunistyczne Memoriał i Federacji Rodzin Katyńskich. Po zakończeniu projekcji w stołecznym Multikinie Złote Tarasy, publiczność zareagowała długotrwałą ciszą.
Są szanse na pokazy filmu „Katyń” w Moskwie; ich zorganizowanie planuje m.in. Memoriał – poinformował Andrzej Wajda.
Na ekrany kin w całej Polsce „Katyń” – do którego muzykę skomponował Krzysztof Penderecki – trafi 21 września w 190 kopiach.
Wśród widzów, którzy obejrzeli „Katyń”, był aktor Andrzej Seweryn. Film bardzo mu się podobał. – Jestem nim poruszony i szczęśliwy, że powstał. Wydaje mi się, że stało się coś ważnego. Słowo zostało powiedziane, obraz pokazany. Mam nadzieję, że ten film dostanie się na ekrany kin zagranicznych. My Polacy jesteśmy pełni Katynia. Warto, żeby wiedziała o tym Europa – powiedział Seweryn.
Film ocenili wysoko również przedstawiciele rodzin katyńskich. Janusz Baczyński, w którego rodzinie aż pięć osób zostało zamordowanych przez NKWD i ich nazwiska widnieją na liście katyńskiej, powiedział: – Dla nas sprawa katyńska jest relikwią narodową. Stała się wielka rzecz, że taki film ujrzał światło dzienne.
Główne role w „Katyniu” zagrali: Artur Żmijewski, Maja Ostaszewska, Jan Englert, Danuta Stenka, Andrzej Chyra, Paweł Małaszyński, Magdalena Cielecka, Maja Komorowska, Władysław Kowalski, Stanisława Celińska, Krzysztof Kolberger, Krzysztof Globisz i Siergiej Garmasz.
Wajda chwalił ich pracę. Wiele słów uznania poświęcił Siergiejowi Garmaszowi, aktorowi rosyjskiemu, który zagrał w „Katyniu” sowieckiego oficera – szlachetnego człowieka, ratującego żonę polskiego oficera i jej małą córeczkę przed aresztowaniem przez NKWD. To historia inspirowana faktami, taki oficer istniał naprawdę – podkreślił Wajda.
Reżyser wykorzystał również autentyczne zapiski z pamiętnika, którego fragment znaleziono w lesie katyńskim w 1943 r. przy zwłokach mjr. Adama Solskiego. Zapiski ujawniają, co działo się z polskimi oficerami w ostatnich chwilach przed zamordowaniem ich w Katyniu.
W filmie słowa znane z wspomnień Solskiego wymawia grany przez Żmijewskiego Andrzej – wieziony na śmierć rotmistrz 8. Pułku Ułanów w Krakowie: „Od świtu dzień rozpoczął się szczególnie… Przywieziono nas gdzieś do lasu. Coś w rodzaju letniska. Pytano mnie o obrączkę. Zabrano pas główny, scyzoryk. Zabrano mi też zegarek, na którym była godzina 8.30. Polski czas: 6.30… Co z nami będzie?”.
Film Wajdy jest perfekcyjnie zrealizowany w rozdzielczości 4K – dwa razy wyższej od zwykle stosowanej. Zwraca uwagę ekspresyjna muzyka Krzysztofa Pendereckiego. Wybija się złożona kreacja Andrzeja Chyry jako oficera ocalałego z Katynia, który po wojnie wziął udział w kłamstwie katyńskim.
Autorem zdjęć do filmu jest Paweł Edelman. Scenariusz – na podstawie powieści Andrzeja Mularczyka „Katyń. Post mortem” – stworzyli wspólnie Andrzej Wajda, Władysław Pasikowski i Przemysław Nowakowski. Za scenografię odpowiadała Magdalena Dipont, za kostiumy – Magdalena Biedrzycka. Za mundury i militaria – Andrzej Szenajch. Jednym z charakteryzatorów był Waldemar Pokromski. TVP jest koproducentem filmu.
Uroczysta polska premiera „Katynia” odbędzie się 17 września w Teatrze Wielkim w Warszawie, w 68. rocznicę sowieckiej agresji na Polskę. Wezmą w niej udział przedstawiciele władz państwowych i Episkopatu Polski.
Na podstawie dekretu władz ZSRR podpisanego przez Stalina z 5 marca 1940 roku, wiosną 1940 r. zamordowano w Katyniu 22 tys. polskich oficerów i cywilów. Wśród nich 15 tys. stanowili więźniowie obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Oprócz Katynia NKWD rozstrzeliwało ich w Charkowie i Twerze.
Rosyjskie śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej trwało 14 lat, zostało umorzone. Zgodnie z oficjalnym oświadczeniem głównego prokuratora wojskowego Federacji Rosyjskiej z marca 2005 roku, śledztwo doprowadziło do wniosku, że w Katyniu „nie było ludobójstwa”.