Papieskie dziedzictwo
Pontyfikat Jana Pawła II był jednym z najdłuższych w historii Kościoła – niewielu papieży wywarło tak silny wpływ zarówno na Kościół jak i na czasy, w których żyli. Papież Jan Paweł II pełnił swą posługę duszpasterską w wymiarze powszechnym, odbywając dalekie podróże i szeroko korzystając ze środków przekazu w głoszeniu światu orędzia wiary, pojednania i pokoju.Jego gest ucałowania ziemi w każdym odwiedzanym kraju oraz spotkania z setkami tysięcy wiernych na mszach odprawianych pod gołym niebem, stały się znanymi wszędzie symbolami tego pontyfikatu.
„Poprzez te spektakularne podróże Jan Paweł II najlepiej pokazał światu żywotność Kościoła katolickiego” – mówi John Wilkins, redaktor katolickiego tygodnika The Tablet.
Papież Jan Paweł II odwiedził wszystkie kontynenty i prawie wszystkie kraje aby spotykać się z wiernymi i głosić im naukę Chrystusa, a przez to wytyczył nowy styl papiestwa, uwzględniający współczesne potrzeby. Jego następca będzie musiał pójść w jego ślady. Oczekiwać się będzie od niego talentów medialnych i dobrej znajomości kilku języków.
„Jan Paweł II był wyjątkowym papieżem” – mówi Madeleine Bunting, brytyjska dziennikarka, specjalizująca się w sprawach Kościoła.
„Dla milionów katolików był on prawdziwym Ojcem. A w sprawowaniu swej posługi bardzo umiejętnie korzystał ze środków przekazu. Nigdy przedtem nie mieliśmy papieża tak dobrze znanego i tak popularnego”.
Po wojnie Karol Wojtyła stanął w obliczu wyzwania, jakim było bycie księdzem w komunistycznym kraju.
Tradycjonalista
Przed wyborem na Stolicę Piotrową w 1978 roku, arcybiskup metropolita krakowski Karol Wojtyła był mało znany poza Polską. Jednak kardynałowie którzy go wybrali wiedzieli dobrze, że mogą liczyć na utrzymanie przez niego tradycyjnego stanowiska w kwestiach wiary i moralności w czasach, gdy wielu katolików kwestionuje naukę Kościoła.
W ciągu pontyfikatu Jana Pawła II stanowisko Watykanu w kwestiach etyki, takich jak antykoncepcja, aborcja czy rozwody, nie uległo żadnym wahaniom. Papież utrzymał także zdecydowany sprzeciw wobec, zgłaszanych w niektórych krajach, dezyderatów zniesienia nakazu celibatu księży i zwiększenia roli kobiet w Kościele.
To również jest częścią spuścizny Jana Pawła II. Uważa się, że bezkompromisowe stanowisko Papieża w tych kwestiach może ograniczyć swobodę decyzji jego następcy.
Zdaniem Madeleine Bunting, nowy papież napotka duże problemy jeśli będzie chciał zmodyfikować stanowisko Kościoła w tak drażliwych kwestiach jak kontrola urodzeń czy kapłaństwo kobiet, bo nie może przecież unieważnić nauczania swego poprzednika.
Wyzwania społeczne
Jan Paweł II , określany jako tradycjonalista czy konserwatysta w dziedzinie teologii, ustawicznie wzywał do poszukiwania nowych rozwiązań w sprawach społecznych. Zachęcał do przełamywania barier ideologicznych i gospodarczych, hamujących rozwój duchowy i materialny ludzi i społeczeństw.
W chwili najazdu hitlerowskiego na Polskę Karol Wojtyła miał 19 lat. Przeżył okupację jako robotnik, a później tajny seminarzysta. Po wojnie, jako młody ksiądz, stanął w obliczu trudnych zadań duszpasterskich w społeczeństwie rządzonym przez komunistów. Wizja świata, jaką prezentował Jan Paweł II zakorzeniona była w jego własnych doświadczeniach dwóch totalitaryzmów.
„Wybór Polaka na Papieża w okresie Zimnej Wojny został powszechnie zrozumiany jako gest polityczny ze strony Kościoła” – mówi wybitny watykanista, ojciec Thomas Reese. „Jan Paweł II odegrał niezwykle ważną rolę w obaleniu komunizmu we wschodniej Europie. Był to istotnie wybór natchniony.” Dynamiczny styl pontyfikatu przypominał wielu ludziom fakt, że Papież jest nie tylko przywódcą duchowym, lecz również odgrywa istotną rolę na światowej scenie politycznej.
Jednym z przewodnich nurtów pontyfikatu Jana Pawła II było pojednanie między Kościołami chrześcijańskimi i zbliżenie między różnymi religiami, niekiedy po wiekach podejrzliwości czy wrogości. Jan Paweł II podróżował również do państw islamskich i jako pierwszy papież odwiedził meczet. Ta postawa tolerancji religijnej nabrała szczególnego znaczenia po wydarzeniach 11 września 2001 r.
Głosy krytyki
Ludzie patrzący z podziwem na ten pontyfikat, od dawna nazywali Papieża „Janem Pawłem Wielkim”. Jednak krytycy bardziej sceptycznie podchodzą do jego dziedzictwa. Uważają oni, że podczas tego pontyfikatu zbyt wiele władzy pozostawało w rękach Watykanu. Postulują więc nieco odmienny styl papiestwa, zapewniający biskupom z całego świata większy wpływ na sposób kierowania Kościołem. Zdaniem krytyków, byłoby to wyzwaniem dla centralnych instytucji administracyjnych czyli Kurii Rzymskiej.
„Zdaniem wielu biskupów i kardynałów, pod koniec pontyfikatu Jana Pawła II praca Kurii Rzymskiej wymknęła się spod szerszej kontroli” – mówi ojciec Thomas Reese. ”Uważali oni, że centrala watykańska narzuca swą wolę lokalnym biskupom w różnych częściach świata, że nie słucha ich uwag i nie jest wyczulona na ich problemy.”
Także John Wilkins, redaktor katolickiego tygodnika The Tablet, uważa, że relacje między Rzymem i Kościołami katolickimi w różnych krajach mogą w przyszłości ulec zmianie. Jego zdaniem „to swoisty paradoks, że kiedy mówi się o bardzo scentralizowanym papiestwie, Kościół jest obecnie bardziej otwarty niż kiedykolwiek przedtem.”
John Wilkins mówi, że Jan Paweł II położył fundamenty z myślą o przyszłości. „Był raczej ostatnim papieżem XX wieku, niż pierwszym wieku XXI „.
Jego następca będzie miał trudne zadanie chcąc iść śladami Papieża Jana Pawła II.