10 rzeczy, których nie wiesz o pieniądzach
Ile pieniędzy leży w domach w zagubionym bilonie, czym pachną monety oraz czym się będzie płacić w kosmosie.1. W amerykańskich domach poniewiera się blisko 10,5 miliarda dolarów w zagubionym bilonie.
2.Według danych amerykańskiego instytutu Coinstar National Currency Poll 73 procent Amerykanów używa monet do zdrapek, 29 procent bawi się nimi w magiczne sztuczki, 7 procent podkłada monety pod nogi chyboczących się stołów. 65 spośród tych wszystkich ludzi używa monety w zastępstwie śrubokręta.
3. Nahar – tak nazywała się waluta, którą czeczeńskie władze niepodległe planowały wprowadzić na terytorium Czeczenii. Nazwa pochodzi od jednego ze szczytów Kaukazu. W 1994 roku w Wielkiej Brytanii wydrukowano banknoty o nominałach 1, 3, 5, 10, 50, 100, 500 i 1000 nahar, datowane na rok 1995. Tej waluty nie udało się wprowadzić z powodu ataku wojsk rosyjskich w listopadzie 1994 roku. Prawie wszystkie wydrukowane banknoty znajdujące się w banku w Groznym zostały zniszczone przez armię rosyjską.
4. Nazwa „bank” pochodzi od włoskiego słowa banco, czyli ławka. Przy takich ławkach pracowali włoscy handlarze zajmujący się przekazywaniem monet kruszcowych od jednych klientów do drugich.
5. 6 lipca 1785 roku dolar został oficjalną jednostką pieniężną USA. Wciąż zachowuje ważność każdy banknot i każda moneta wyemitowana od tego momentu w USA. Szacuje się jednak, że banknot studolarowy w obiegu funkcjonuje około 9 lat, żywotność banknotu 20-dolarowego wynosi około 4 lat, a jednodolarówka niszczy się przed upływem 2 lat.
6. Po raz pierwszy złotówka pojawiła się jako moneta w roku 1663 pod postacią tymfa. Nazwa tymf pochodzi od nazwiska niemieckiego mincerza Andrzeja Tymfa, dzierżawcy kilku mennic koronnych (który zresztą oskarżony o nadużycia salwował się ucieczką z Polski). Powiedzenie „dobry żart tymfa wart” jest zaś odbiciem bardzo niskiej jakości monety. Tymfy bito hurtowo i bardzo niedbale. Deklarowany jej nominał wynosił 30 groszy, jednak srebro użyte do jej produkcji miało wartość nie większą niż 10–15 groszy. Powodem tego były trudności skarbu królewskiego po potopie szwedzkim.
7. Pierwsze na świecie monety zaczęli bić w VII wieku p.n.e. władcy Lidii (terytorium dawnej Lidii zajmuje obecnie Turcja), choć niektórzy twierdzą, że stało się to kilkaset lat wcześniej w Indiach. Pierwsze banknoty pojawiły się w Chinach w IX wieku n.e., w XIII wieku stosowali je także Mongołowie.
8. Pierwsze polskie banknoty, zwane biletami skarbowymi, puszczono w obieg 16 sierpnia 1794 roku w Warszawie w czasie insurekcji kościuszkowskiej.
9. Czym pachną pieniądze? – sprawdzili chemicy z Virginia Tech. Nie jest to bynajniej woń metalu, lecz substancji, która pokrywa monety cieniutką warstwą – jest ona efektem reakcji kwasów tłuszczowych z naszego potu z jonami miedzi wchodzącymi w skład monety. Woń ta zbliżona jest do zapachu świeżej krwi.
10. Czym będą płacić w orbitalnych sklepach z pamiątkami kosmiczni turyści? Monety mają zbyt ostre krawędzie, paski magnetyczne i układy elektroniczne może uszkodzić promieniowanie, a systemy płatnicze oparte na przekazywaniu danych bankowych byłyby bardzo niepraktyczne z dala od Ziemi. Wychodząc naprzeciw nieistniejącym jeszcze problemom, firma Travelex (niebankowy dostawca międzynarodowych usług płatniczych) zleciła naukowcom z brytyjskiego National Space Centre przy University of Leicester zaprojektowanie „intergalaktycznej” waluty o nazwie Quid (Quasi Universal Intergalactic Denomination). Kosmiczny pieniądz ma postać przezroczystych, polimerowych dysków o zaokrąglonych brzegach i zależnej od nominału wielkości. Wewnątrz nich zatopione są kolorowe podobizny jednej z ośmiu planet. Polimer (rodzaj teflonu), stosowany także do produkcji nieprzywierających powłok dla patelni, nie wydziela szkodliwych substancji, a pozbawiony ostrych krawędzi dysk nie stwarza zagrożenia w warunkach nieważkości. Każdy dysk ma własny numer identyfikacyjny – by łatwiej uniknąć podróbek. Obecny kurs jednego Quida to około ośmiu euro.
Olga Wożniak Przekrój