Wino marki wino
Beaujolais Nouveau to produkt globalizacji – minimum jakości, światowy zasięg i genialny marketing – w tym roku globalne wino ma podbić Chiny. W Nowej Kaledonii Beaujolais można się napić 12 godzin wcześniej niż w paryskich barach.Tyle juý pisano o úwićcie Beaujolais Nouveau, ýe zacznijmy moýe tak: „Nigdy nie uczestniczyůem w pogrzebie, w którym idea úmierci byůaby aý tak nieobecna”. Sůowa te wypowiedziaů jeden z uczestników wielkiego, monumentalnego pochówku Wiktora Hugo w Paryýu w roku 1890. Milionowy tůum wykorzystaů okazjć, jakŕ stworzyůa ýaůobna uroczystoúă, i wylegů na ulice nie po to, by sić smuciă, lecz úwićtowaă. „Noc szaleńców”, pisaůa ówczesna prasa, „smutna orgia”. W istocie, ulice i skwery miasta zamieniůy sić w scenć dla nieskromnych bachanaliów i, jak stwierdzono w wielu relacjach, kopulowano na potćgć.
W ryzykownym zestawieniu uroczystego pogrzebu ze úwićtem Beaujolais Nouveau nie chodzi o wyczyny miůosne, które w trzeci czwartek listopada miaůyby groziă ulicom naszych miast. Chodzi o charakter úwićta, w którym liczy sić nie tyle jego treúă, ile sama zabawa i konsumpcja. W Halloween maůo kto pamićta o zmarůych, w Dniu Úwićtego Patryka nie myúli sić o Irlandii, a w úwićto Beaujolais Nouveau najmniej waýne jest wino. Caůy úwiat bćdzie sić bawiů identycznie, piů to samo, a w Paryýu i Strasburgu jak zawsze podpalŕ parć samochodów i rozbijŕ kilka sklepowych witryn.
Wybawienie producentów
Gdy piszć te sůowa, do chwili otwarcia pierwszych butelek o póůnocy 17 listopada pozostaůo 21 dni 34 godziny 13 minut i 5 sekund. Odliczanie przed startem promu Beaujolais wzmaga napićcie, lecz lot nie moýe sić nie udaă: wino zawsze bćdzie dobre i zawsze dotrze na miejsce.
W materiaůach promocyjnych najbardziej obrazowe sŕ opisy podróýy, jakŕ odbywa beaujolais po úwiecie. Balonem, concordem (kiedyú), helikopterem, na grzbiecie sůonia lub szerpy, kajakiem, ůodziŕ podwodnŕ… Caůy úwiat zdaje sić oczekiwaă cudownej dostawy, biaůe koůnierzyki w podniebnych drapaczach Manhattanu i aborygeni w dýunglach i na rozpalonych pustyniach. Beaujolais nouveau przedrze sić przez wszystkie przeszkody, by niczym James Bond zdŕýyă na czas, w ostatnim choăby momencie, 59. minucie i 20. sekundzie.
Trzeci czwartek listopada wymyúlono w roku 1985. Wynalazek czasu zero, uczynienie z trzeciego czwartku listopada nowego sylwestra okazaůo sić genialnym chwytem marketingowym. Sam zwyczaj picia můodziutkiego beaujolais znany byů lokalnie jeszcze w latach 30., ale minćůo sporo czasu, zanim z dzielnic Lyonu rozpowszechniů sić na caůŕ planetć.
W roku 1956 wytworzono zaledwie 13 tysićcy hektolitrów beaujolais nouveau, w 1970 – 100 tysićcy, w roku 1990 juý 600 tysićcy. Dzisiaj wino to stanowi niemal poůowć rocznej produkcji tego ogromnego regionu winiarskiego i wybawia producentów z ogromnego kůopotu – nadwyýki gorszych winogron. Bo „úwiŕteczne” wino powstaje z poúledniejszej poůowy gron, ta lepsza idzie na wina „powaýniejsze”.
Mówimy beaujolais, myúlimy gamay. Gamay (powstajŕ z niego wszystkie czerwone wina z Beaujolais) jest dziwnŕ odmianŕ. Najczćúciej niesůusznie przez koneserów pogardzanŕ, niedopuszczanŕ do rasowych degustacji lub tylko na rozbieg – ot, niepowaýny, gůupkowaty kuzynek w rodzinie cabernet sauvignon, syrah czy pinot noir. Gamay daje bowiem wina na ogóů lekkie, mocno owocowe, lecz pozbawione porzŕdnej budowy i ogólnej gůćbi. Jest inny, nieco obcy i inaczej sić z nim postćpuje.
U podstaw technologii produkcji beaujolais leýy tak zwana maceracja wćglowa, której gdzie indziej sić raczej nie stosuje. Wiŕýe sić z niŕ inny niý zazwyczaj rodzaj fermentacji, wyzwalajŕcy charakterystyczne dla beaujolais aromaty banana i landrynki, przebijajŕce czćsto pozostaůe typowe aromaty úwieýej porzeczki, maliny i nuty kwiatowe (róýa, irys). Můode beaujolais bardzo krótko pozostaje w kadzi, nie ma czasu, by sić porzŕdnie nasŕczyă garbnikami i nabraă ciaůa; trzeba teý sić z nim doúă brutalnie obchodziă, nie szczćdziă na chemii, by szybko je ustabilizowaă, wlaă do butelek i rozesůaă.
Wino na zamówienie
Wszystko to sprawia, ýe wino jest jednowymiarowe i puste, jćzyk sić nie ma na czym oprzeă. Rekompensatŕ moýe byă przyjemne doznanie úwieýoúci, zwiewnoúci, ůagodnego, lekko sůodkiego owocowego smaku. Co wićcej, beaujolais nouveau moýe byă niekiedy „sformatowane”, wspóůtworzone przez klienta. Jak ujawniů reportaý w telewizji francuskiej, zdarza sić, ýe do wytwórcy zjeýdýajŕ wielcy importerzy, zwůaszcza japońscy, i po degustacji poszczególnych partii win decydujŕ, które ze sobŕ poůŕczyă, aby stworzyă beaujolais nouveau idealne dla japońskiego konsumenta.
Klient japoński jest zbyt waýny, by nie staraă sić idealnie dopasowaă do jego podniebienia; w zeszůym roku Japonia wchůonćůa 12,5 miliona butelek! Przy takim popycie i gotówce spůywajŕcej z caůego úwiata (80 milionów euro w 2004, 60 milionów butelek, 180 krajów importujŕcych beaujolais – bodaj wićcej niý liczy FIFA, procentowo najwyýszy udziaů w eksporcie win francuskich) obraz poczciwego winiarza w berecie niknie na tle wćýa stalowych kadzi.
Przeůom wrzeúnia i paędziernika przypomina w Beaujolais sceny z filmów socrealistycznych, kotůy dymiŕ i buzujŕ, pot spůywa z czóů, przemysů pracuje peůnŕ parŕ. Wokóů beaujolais rozrastajŕ sić przybudówki: agencje odpowiedzialne za reklamć, organizacjć specjalnych „eventów”, wieczorów „tendance”, w tym roku zwůaszcza w Chinach, które zaczynajŕ sić rozkochiwaă w winie; jedna z najbardziej modnych firm tekstylnych Mush wypuúci T-shirty z odpowiednimi hasůami na czeúă beaujolais. W sieci pojawiajŕ sić w tym roku kolejne nowoúci, filmiki humorystyczne i blogi poúwićcone beaujolais, moýna teý zamówiă druki z zaproszeniami i skorzystaă z porad, jak urzŕdziă úwićto.
Radowaă sić i tuliă
Postawy wobec beaujolais nouveau moýna zaszeregowaă do trzech kategorii. Pierwszŕ nazwijmy negacjonistycznŕ lub fundamentalistycznŕ. Jej zwolennicy mówiŕ: Nie bćdziemy tego brali do ust. To nie jest wino, tylko produkt czysto marketingowy, który nie zasůuguje na ýadnŕ uwagć; jest za sůaby nawet na pretekst do úwićta. Jeúli mamy ochotć napiă sić naprawdć dobrego beaujolais, sićgamy po jego wersje normalne, pochodzŕce z crus, czyli wyszczególnionych, najlepszych miejsc (jak Morgon, Fleurie, Brouilly czy Moulin-ď-Vent), gdzie jakoúă gron, pochodzŕcych czćsto ze stuletnich krzewów, oraz typ siedliska gwarantujŕ wina gůćbsze i o wiele ciekawsze. Sŕ to prawdziwe, czćsto znakomite wina, przy których beaujolais nouveau jest faůszywkŕ.
Drugŕ postawć okreúliă moýna jako liberalnŕ lub permisywnŕ. Liberaů wićc powie: Oczywiúcie, traktujć úwićto Beaujolais Nouveau z przymruýeniem oka, choă nie mogć nie doceniă skutecznoúci marketingu. Nie mam w istocie ochoty na to wino, ale wypijć kieliszek, no, moýe dwa. Przecieý i ono ma swojŕ wartoúă, moýe nawet raz zatańczć, w końcu trzeba sić czasem bawiă i nie jest to zůa tradycja, po czym spokojnie wrócć do domu i sićgnć po moje ulubione barolo albo bordeaux.
Zwolennik postawy trzeciej, nazwijmy jŕ festiwalowŕ, rzeknie zaú tak: Aleý mnie irytujŕ ci liberaůowie i fundamentaliúci. Jest super, jest cudownie, můode, przyjemne winko, zabawa, czego wićcej chcieă? Marketing? Wszystko jest dziú marketingiem, wszyscy jesteúmy umoczeni, taki dziú úwiat. A poza tym ludzie od zarania dziejów pili winko, ýeby sić radowaă i tuliă, a nie po to, by cmokaă i wybrzydzaă.
Jak donoszŕ producenci, rocznik 2005 udaů sić (znowu) znakomicie, przeszedů wrćcz wszystkie oczekiwania. Wino jest „harmonijne, rozkoszne, uwodzŕce”. Jakŕ zajŕă wobec niego postawć? W chwili, gdy piszć te sůowa, na decyzjć pozostaůo 21 dni 31 godzin 9 minut 6 sekund.
Marek Bieńczyk Przekrój